| 1150 || Πρώτη γνωστή αναφορά στην λέξη Μέτσοβο (terminus post quem)<ref name=":5">Σχόλιο στις Ιστορίες του Τζέτζη, εις Petrus Aloisius M. Leone (επιμ.), ''Ioannis Tzetzae Historiae'', 1968, σελ. 591: «Πίνδος τὸ νῦν Μέτζοβον». Ο επιμελητής εντάσσει το σχόλιο στα «scholia quae a Tzetza aliena esse videntur» (σελ. 543). Το σχόλιο αποτυπώνεται στον Vat. gr. 1369 (13ος-14ος αι.), ενώ ο Τζέτζης έγραφε στο δεύτερο μισό του 12ου αι. Συνεπώς, η ονομασία υπάρχει σίγουρα πριν το 1400, πιθανώς δε και πριν το 1200.</ref>
|-
|1204
|Άλωση της Κωνσταντινούπολης
| rowspan="6" |<span style="color:white; background-color: blue">Δεσποτάτο της Ηπείρου (1204-1454)</span>
|Πρώτη γνωστή αναφορά στην λέξη Μέτσοβο (terminus ante quem) (βλ. και 1150)<ref name=":5" />
|-
| 1430 || Οι Οθωμανοί κατακτούν τα Ιωάννινα
|-
| 1449 || Οι Οθωμανοί κατακτούν την Άρτα
|-
|1453
|Άλωση της Κωνσταντινούπολης
|-
| 1454 || Πρώτη γνωστή οθωμανική απογραφή του Σαντζακίου Τρικάλων<ref>Βλ. Θεόδωρο Α. Νημά, ''Η οθωμανική απογραφή του 1454/55 στο Σαντζάκι Τρικάλων (Θεσσαλία-Πιερία-Ευρυτανία-Ναυπακτία-Δυτική Φωκίδα και άλλα όμορα)'', Σταμούλης, Θεσσαλονίκη, 2024.</ref>|| rowspan="9" |<span style="color:white; background-color: red">Δυαρχία (1454-περ. 1645): Εναλλάξ Σαντζάκι Τρικάλων (σίγουρα το 1454 και το 1505) και Βαλιδέ Σουλτάνα (μετά το 1479 και μέχρι περ. το 1645)</span>
|-
| 1460 || Οι Οθωμανοί κατακτούν το Αγγελοκάστρο
|-
| 1479 || Οι Οθωμανοί κατακτούν την Βόνιτσα
|-
|1480
|Πρώτη υποταγή των Μαλακασίων (συμπεριλαμβανομένων των Μετσοβιτών) στην Βαλιδέ Σουλτάνα<ref>Το 1480 «[ο]ἱ κάτοικοι τοῦ Βορείου διαμερίσματος τοῦ Μαλακασίου [...] χάριν τῶν ποιμνίων αὑτῶν αὐθορμήτως καὶ ὑπὸ τὸ ὄνομα Μαλακάσιοι ὑποταγέντες εἰς τὴν τότε βασιλομήτορα (Βαλιδὲ Σουλτάν) ἐτέθησαν ὑπὸ τὴν προστασίαν αὐτῆς [...]» (Ιωάννης Λαμπρίδης, ''Ηπειρωτικά Μελετήματα. Τεύχος Πέμπτον: Μαλακασιακά. Μέρος Δεύτερον: Μέτσοβον και Σεράκου'', Βλαστός Βαρβαρρήγος, Αθήνα, 1888, σελ. 26).</ref>
|-
| 1500 || Πρώτη γνωστή χειρόγραφη αναφορά Δυτικού στην λέξη Μέτσοβο<ref>Rinaldo Fulin (επιμ.), ''I diarii di Marino Sanuto'', Τόμος 3, Βενετία, 1880, σελ. 337: <blockquote>«Dice haver inteso da greci merchadanti, vien di la Janina, di zorni 6, [....]; et à incontrà assa' zente a la montagna del Mezovo, che portava remi a la Prevesa, e ogni do porta un remo»</blockquote> = Κ. Δ. Μέρτζιος, «Το εν Βενετία Κρατικόν Αρχείον», ''Ηπειρωτικά Χρονικά'' 15, 1940, σελ. 25: <blockquote>«[1500 Μάιος, ἐκ Κερκύρας]. Ἐμάθαμεν ἀπὸ Ἕλληνας ἐμπόρους τῶν Γιαννίνων, οἱ ὁποῖοι ἀπουσιάζουν ἐκεῖθεν ἕξ ἡμέρας, ὅτι συνήντησαν πολλοὺς ἄνδρας ἀπὸ τὰ βουνὰ τοῦ Μετσόβου, οἱ ὁποῖοι ἔφεραν κουπιὰ εἰς τὴν Πρέβεζαν, προωρισμένα διὰ τὴν Ἀρμάδαν. Κάθε κουπὶ τὸ μετέφεραν δύο».</blockquote>
Rinaldo Fulin (επιμ.), ''I diarii di Marino Sanuto'', Τόμος 3, Βενετία, 1880, σελ. 364: <blockquote>«[...] intese che al Vollo erano stà brusadi da alcuni navilj, che portavano la crose per insegna, circa 3000 remi, che erano de li per uso de l'armada del colfo, et che adesso i ne fanno condur de' altri remi dal Mezovo, per uso de tutte le armade»</blockquote> = Κ. Δ. Μέρτζιος, «Το εν Βενετία Κρατικόν Αρχείον», ''Ηπειρωτικά Χρονικά'' 15, 1940, σελ. 26: <blockquote>«[Ἰούνιος 1500, Κέρκυρα]. Ἐγνώσθη ὅτι εἰς τὸν Βόλον μερικὰ πολεμικά, φέροντα ἐπὶ τῆς σημαίας τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ, ἔκαυσαν ἐκεῖ 3000 κουπιὰ ποὺ εὑρίσκοντο εἰς τὸν ἐκεῖ λιμένα πρὸς χρήσιν τῆς Ἀρμάδας. Καὶ τώρα μεταφέρουν ἄλλα κουπιὰ ἐκ Μετσόβου διὰ Πρέβεζαν ὅπου ἐξοπλίζουν τὰς καθελκυσθείσας γαλέρας».</blockquote></ref>
|-
|1505/1506
|Δεύτερη γνωστή οθωμανική απογραφή του Σαντζακίου Τρικάλων<ref>Για τις αναφορές των απογραφέων του 1505/1506 στο Μέτσοβο, βλ. Θεοφάνη Γ. Δασούλα, ''Αγροτικές κοινωνίες του ορεινού χώρου κατά την οθωμανική περίοδο: Ο γεωργικός κόσμος της «Χώρας Μετζόβου» (18ος αι. - 19ος αι.)'', διδακτορική διατριβή, Ιωάννινα, 2009, ''passim'' και ιδίως σελ. 138 επ.</ref>
|-
| 1578 || Πρώτη γνωστή έντυπη αναφορά Δυτικού στην λέξη Μέτσοβο<ref>Abraham Ortelius, ''Synonymia Geographica'', 1578, σελ. 257: «PINDVS, πίνδος, Graeciae mons, apud Ptolemaeum & Strabonem. Mezzovo nunc dici, tradit Sophianus. [...]».</ref>
|-
| 1617 || Οι Οθωμανοί εκτελούν τον νεομάρτυρα Νικόλαο
|-
| μεταξύ 1643 και 1715 || Γαλλική αποθήκη εγκαθίστατι στο Μέτσοβο με σκοπό την εξαγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων στην Δύση<ref>Pouqueville, ''Voyage de la Grèce'', Τόμος 2, σελ. 351: «C’était par le canal de ces hommes que la France achetait le poil de chèvre et les toisons des troupeaux des Valaques ; et dès le siècle de Louis XIV, elle avait un entrepôt de ces produits à Mezzovo». Διάφορες άλλες πηγές παραπέμπουν στην χρονολογία 1719 ως εάν να την αναφέρει ο Πουκεβίλ. Είναι άγνωστο εάν έχουν υπ’ όψιν τους και κάποια άλλη πηγή.</ref>
|<span style="color:white; background-color: red">De facto τιμάριο διαφόρων σπαχήδων (περ. 1645-1659)</span>
|-
| 1659 || Ιδρύεται η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου | Εκδίδεται το 1ο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου με ενέργειες του Κυριάκου Φλόκα<ref>Βλ., αντί άλλων, Π[αναγιώτη] Α[ραβαντινό] Π[άργιο], ''Χρονογραφία της Ηπείρου'', Τόμος 2, Αθήνα, 1856, σελ. 107-108, και Ιωάννη Λαμπρίδη, ''Ηπειρωτικά Μελετήματα. Τεύχος Πέμπτον: Μαλακασιακά. Μέρος Δεύτερον: Μέτσοβον και Σεράκου'', Βλαστός Βαρβαρρήγος, Αθήνα, 1888, σελ. 30-36.</ref>|| rowspan="16" | <span style="color:white; background-color: red">Τιμάριο των ιερών πόλεων Μέκκας και Μεδίνας (φορολογικώς) | Σαντζάκι Ευρίπου (πολιτικώς) | Καδιλίκι Λιβαδειάς (δικαστικώς)|| rowspan="26" | Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου (1659-1924)</span>
|-
| 1708 || Πρώτη έμμεση αναφορά στο Ελληνοσχολείο του Μετσόβου (βλ. και 1759)<ref name=":4" />
|-
| 1730/1731 || Εκδίδεται το 1ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref>Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 400.</ref>
|-
| 1744 || Εκδίδεται το 2ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":1">Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 401.</ref>
|-
| 1754/1755 || Εκδίδεται το 3ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":1" />
|-
| 1759 || Πρώτη άμεση αναφορά στο Ελληνοσχολείο του Μετσόβου (βλ. και 1708)<ref name=":4">Βλ. Γεώργιο Πλατάρη, ''Κώδικας Χώρας Μετζόβου των ετών αψη-αϡζ'', Αθήνα, 1982, έγγρ. 3 (σελ. 8-11). Ο Πλατάρης σημειώνει: «Ευτυχώς σώθηκε το έγγραφο του 1708 κ’ μας πληροφορεί πως τότε το Μέτσοβο είχε δάσκαλο τον λογιώτατο Νικόλαο Στύγνη τον Γιαννιώτη, ειδάλλως θα πέφταμε στην ίδια πλάνη που πέσανε παλιότεροι συμπατριώτες μας κ’ θεώρησαν τούτο το έγγραφο σαν ιδρυτικό του πρώτου σχολείου του Μετσόβου κ’ το έτος 1759 σημαδιακό για την τοπική μας ιστορία» (σελ. 211).</ref>
|-
| 1774/1775 || Εκδίδεται το 4ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":2">Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 402.</ref>
|-
| 1775/1776 || Εκδίδεται το 5ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":2" />
|-
| 1776/1777 || Εκδίδεται το 6ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":2" />
|-
| rowspan="2" | 1782/1783 || Εκδίδεται το 7ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":2" />
|-
| Εκδίδεται το 8ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων Μετσόβου<ref name=":2" />
|-
| rowspan="4" | 1790/1791 || Εκδίδεται το 9ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref>Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 402-403.</ref>
|-
| Εκδίδεται το 10ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":3">Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 403.</ref>
|-
| Εκδίδεται το 11ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":3" />
|-
| Εκδίδεται το 12ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref name=":3" />
|-
| 1793 || Εκδίδεται το 13ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref>Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 403-404.</ref>
|-
| 1795 || Ο Αλή Πασάς μετατρέπει την Ντερβέντιστα σε τσιφλίκι προσαρτημένο στον ναχιγιέ του Μαλακασίου, και μισθώνει τον μουκατά του Μετσόβου, αναθέτοντας την διοίκησή του σε ζαμπίτη διορισμένο από τον ίδιο.<ref>Μιχάλης Κοκολάκης, ''Το ύστερο γιαννιώτικο πασαλίκι: Χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην Τουρκοκρατούμενη Ήπειρο (1820-1913)'', Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα, 2003, σελ. 181.</ref>|| rowspan="2" | <span style="color:white; background-color: red">De facto εξάρτημα του Καζά Ιωαννίνων (1795-1830)</span>
|-
| 1801/1802 || Εκδίδεται το 14ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου<ref>Μιχάλης Γ. Τρίτος, ''Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου'', εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), ''Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991'', Αθήνα, 1993, σελ. 404.</ref>
|-
| 1830 || Αναγνωρίζεται η ανεξαρτησία της Ελληνικής Πολιτείας || <span style="color:white; background-color: red">Καζάς Ιωαννίνων (1830-1850)</span>
|-
| περ. 1850 || Ο ναχιγιές του Μετσόβου αναδεικνύεται σε κανονικό μουδιρλίκι<ref name=":0">Μιχάλης Κοκολάκης, ''Το ύστερο γιαννιώτικο πασαλίκι: Χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην Τουρκοκρατούμενη Ήπειρο (1820-1913)'', Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα, 2003, σελ. 182.</ref>|| rowspan="2" | <span style="color:white; background-color: red">Ναχιγιές Μετσόβου (περ. 1850-1867)</span>
|-
|1854
|Το Μέτσοβο καταστρέφεται στα πλαίσια της σύγκρουσης Οθωμανών και Θεοδώρου Γρίβα
|-
| 1867 || Το μουδιρλίκι του Μετσόβου προβιβάζεται σε καϊμακαμλίκι για πρώτη φορά<ref name=":0" />|| <span style="color:white; background-color: red">Καζάς/Καϊμακαμλίκι Μετσόβου (1867-1868)</span>
|-
| 1868 || Το καϊμακαμλίκι του Μετσόβου υποβιβάζεται σε μουδιρλίκι<ref name=":0" />|| <span style="color:white; background-color: red">Ναχιγιές Μετσόβου (1868-1875)</span>
|-
| 1875 || Το μουδιρλίκι του Μετσόβου προβιβάζεται σε καϊμακαμλίκι για δεύτερη φορά<ref name=":0" />|| <span style="color:white; background-color: red">Καζάς/Καϊμακαμλίκι Μετσόβου (1875-1912)</span>